“...ฉันจึงคิดว่า น่าจะจัดตั้งมูลนิธิวชิราวุธานุสรณ์ขึ้น เพื่อช่วยเหลือกิจการของหอวชิราวุธานุสรณ์ และเผยแพร่พระเกียรติคุณของสมเด็จพระบรมชนกนาถของฉัน…”
สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖ ทรงพระราชอัจฉริยภาพเป็นยอดยิ่งทางอักษรศาสตร์ องค์การการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติหรือองค์การยูเนสโก (UNESCO) ยกย่องพระเกียรติคุณให้ทรงเป็นบุคคลสำคัญระดับโลก มีผลงานดีเด่นด้านวัฒนธรรม ทรงเป็นทั้งนักปราชญ์ นักประพันธ์ และกวี สมดังพระราชสมัญญา “สมเด็จพระมหาธีรราชเจ้า” อันหมายถึง พระมหากษัตริย์ผู้ทรงเป็นนักปราชญ์ และในวาระ ๑๐๐ ปี วันพระบรมราชสมภพเมื่อวันที่ ๑ มกราคม พ.ศ. ๒๕๒๔ รัฐบาลไทยได้จัดการฉลองตามหลักการอันเป็นสากลขององค์การยูเนสโก โดยจัดสร้างหอวชิราวุธานุสรณ์ขึ้น เพื่อเป็นที่รวบรวมพระราชนิพนธ์และสิ่งที่เกี่ยวเนื่องในพระองค์ สำหรับให้ประชาชนได้ศึกษาค้นคว้า และน้อมสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณสืบไป
ในการนี้ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี พระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระราชดำริว่า หอวชิราวุธานุสรณ์จะดำเนินการไปโดยมั่นคงยั่งยืนหากมีมูลนิธิมาสนับสนุนกิจการ และเผยแพร่พระเกียรติคุณของรัชกาลที่ ๖ จึงมีลายพระหัตถ์ถึงหม่อมหลวงปิ่น มาลากุล ลงวันที่ ๑๖ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๒๒ ทรงพระกรุณาโปรดให้ดำเนินการจัดตั้งมูลนิธิขึ้น โดยพระราชทานเงินส่วนพระองค์ ๕๐,๐๐๐ บาท และพระนางเจ้าสุวัทนา พระวรราชเทวี ในรัชกาลที่ ๖ โปรดประทานเงินอีก ๕๐,๐๐๐ บาท รวมเป็น ๑๐๐,๐๐๐ บาทถ้วน เป็นทุนประเดิม
พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร มีพระบรมราชานุญาตให้ตั้งชื่อมูลนิธิว่า มูลนิธิพระบรมราชานุสรณ์พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว จดทะเบียนตามกฎหมายเป็นมูลนิธิลำดับที่ ๑๓๘๐ เมื่อวันที่ ๑๘ กันยายน พ.ศ. ๒๕๒๓ และทรงพระมหากรุณารับไว้ในพระบรมราชูปถัมภ์ เมื่อวันที่ ๑๗ เมษายน พ.ศ. ๒๕๒๙ เครื่องหมายของมูลนิธิฯ เป็นรูปพระมหาวชิราวุธภายใต้พระมหามงกุฎและเลข ๖ มีข้อความว่า “มูลนิธิพระบรมราชานุสรณ์พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ในพระบรมราชูปถัมภ์” อยู่ส่วนล่าง และจัดตั้งสำนักงานมูลนิธิฯ ขึ้นที่ หอวชิราวุธานุสรณ์ ภายในบริเวณหอสมุดแห่งชาติ ถนนสามเสน เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร
ปัจจุบัน พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหมื่นสุทธนารีนาถ ทรงดำรงตำแหน่งนายกกิตติมศักดิ์ของมูลนิธิฯ ท่านผู้หญิงบุตรี วีระไวทยะ เป็นประธานกรรมการมูลนิธิ
ขอขอบคุณ
เว็บไซต์ของมูลนิธิพระบรมราชานุสรณ์พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว ในพระบรมราชูปถัมภ์ ได้รับการสนับสนุนจาก มูลนิธิเพชรรัตน-สุวัทนา